Παιδόφιλοι και εγκληματολογική τυπολογία

της Αγγελικής Καρδαρά.

Το θέμα της παιδοφιλίας είναι τεράστιο και πολύ σοβαρό. Τις επόμενες εβδομάδες θα σας παρουσιάσω στο postmodern την έρευνα που ετοιμάζουμε για το πολυσύνθετο αυτό ζήτημα, με τη βοήθεια της ειδικού επιστήμονα. Στόχος μας είναι οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί, αλλά και τα παιδιά, να ενημερωθούν με απόλυτη ακρίβεια και σαφήνεια. Η ενημέρωση, άλλωστε, αποτελεί το πρώτο και σημαντικότερο βήμα για τη λήψη μέτρων πρόληψης. Η πρόληψη, σε κάθε περίπτωση, είναι πιο αποτελεσματική από την καταστολή και οι γονείς οφείλουν να λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα προστασίας του παιδιού τους.

Θα ξεκινήσω υπογραμμίζοντας ότι η ουσιαστική επικοινωνία γονιών-παιδιών είναι απαραίτητη, ώστε το παιδί να αισθανθεί την ασφάλεια να μιλήσει ανοιχτά για ό,τι το προβληματίζει, χωρίς να χαθεί πολύτιμος χρόνος. Επίσης, είναι δεδομένο ότι στη σημερινή «διαδικτυακή εποχή» που διανύουμε ο γονιός δεν πρέπει να αφήνει ανεξέλεγκτο το παιδί να επικοινωνεί με άγνωστα άτομα στο facebook και στα άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, γιατί ένα παιδί δεν μπορεί να αξιολογήσει μόνο του τους κινδύνους. Εξίσου σημαντικό είναι οι εκπαιδευτικοί που περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας με τα παιδιά μας να αφουγκράζονται τις ανάγκες και τους φόβους τους και να ενημερώνουν την οικογένεια, όπου χρειάζεται.

Δυστυχώς, ο «λύκος» θα είναι πάντα εκεί έξω και θα παραμονεύει για να κάνει κακό. Συνεπώς, όποιο μέτρο καταστολής κι αν ληφθεί, όσο αποτελεσματικό κι αν είναι, δεν θα λύσει το πρόβλημα 100%, εάν δεν υπάρξει επιτήρηση και μέριμνα από την πλευρά των γονιών και των εκπαιδευτικών. Με άλλα λόγια, το έγκλημα δεν μπορεί να καταπολεμηθεί, εάν δεν μεριμνήσουμε όλοι ώστε να μην καλλιεργούνται οι συνθήκες εκείνες που ουσιαστικά «βοηθούν» τον εγκληματία να δράσει ανενόχλητος, ιδίως σε ό,τι αφορά τα παιδιά. Ασφαλώς, ένα σημαντικό ερώτημα που προκύπτει εδώ είναι «τι γίνεται σε περίπτωση που ο παιδόφιλος είναι το άτομο στο οποίο εμπιστευόμαστε το παιδί μας για την εκπαίδευσή του»; Τεράστιο, επίσης, θέμα και αυτό θα αποτελέσει το αντικείμενο διερεύνησης τις επόμενες μέρες στο postmodern, ώστε να προχωρήσουμε σε μια εκτενέστερη ανάλυση.

Στο σημείο αυτό κρίνω σημαντικό να αναφερθώ στα χαρακτηριστικά που δύναται να έχουν οι παιδόφιλοι, προκειμένου να κατανοήσουμε τον ψυχισμό τους, άρα και τον τρόπο δράσης τους, έτσι ώστε -στο μέτρο του δυνατού ασφαλώς- να τους αναγνωρίσουμε και να τους αποφύγουμε. Αν και πρέπει να επισημάνω πως οι ειδικοί αναφέρουν ότι δεν υπάρχει ένας συγκεκριμένος τύπος παιδόφιλου, έρευνες έχουν επικεντρώσει το ενδιαφέρον τους σε κάποια γνωρίσματα που είναι σκόπιμο να έχουμε στο μυαλό, γιατί μας βοηθούν να προβληματιστούμε και να εμβαθύνουμε στο φαινόμενο. Για να είμαι πιο συγκεκριμένη, η εγκληματολογική έρευνα έχει καταγράψει τρεις χαρακτηριστικούς τύπους παιδόφιλων, οι οποίοι συνοψίζονται στα εξής σημεία:

ο «ανώριμος»
ο «παλινδρομικός»
ο «επιθετικός»

Όσον αφορά τον πρώτο τύπο -τον «ανώριμο», περιγράφεται από την έρευνα ως ένα άτομο που δεν έχει καταφέρει να συνάψει ώριμη σχέση με συνομηλίκους, είτε γυναίκες είτε άντρες. Αυτή την αδυναμία ή ανικανότητα να προχωρήσει σε μια ώριμη σχέση με ενήλικους, την «καλύπτει» η άνεση που νιώθει στις σχέσεις του με τα παιδιά. Ο συγκεκριμένος τύπος θεωρείται εξαρτώμενος από τους άλλους, σε υπερβολικό βαθμό, ενώ υιοθετεί μια παθητική συμπεριφορά. Θύματά του είναι παιδιά που γνωρίζει και με τα οποία έχει επαφές. Άρα, πολύ σημαντικό στοιχείο να έχει απόλυτη εμπιστοσύνη ο γονιός στα άτομα στα οποία εμπιστεύεται το παιδί του για οποιονδήποτε λόγο -φύλαξη, εκπαίδευση, αθλητισμό, προσκοπισμό κ.λπ.

Ο «παλινδρομικός» τύπος, αντίθετα, έχει καλές σχέσεις με τους συνομήλικους και σεξουαλικές σχέσεις, αλλά με την πάροδο του χρόνου εμφανίζει αισθήματα σεξουαλικής ανεπάρκειας και αμφισβήτησης του εαυτού του. Μάλιστα, είναι αξιοσημείωτο ότι πολλές φορές βάζει στο περιθώριο κοινωνικές, επαγγελματικές και οικογενειακές σχέσεις εξαιτίας του αισθήματος ανεπάρκειας που βιώνει ολοένα και πιο έντονα. Σε αντίθεση με τον «ανώριμο» τύπο, επιλέγει θύματα που είναι άγνωστα σε αυτόν και κατοικούν μακριά από τον τόπο διαμονής του.

Ο τρίτος τύπος είναι ο πιο επικίνδυνος. Εμφανίζει επιθετικότητα και στοιχεία έντονης σεξουαλικότητας προς τα παιδιά. Συνήθως, οι «επιθετικοί» τύποι έχουν ποινικό παρελθόν, ενώ θύματά τους είναι, κυρίως, αγόρια μικρών ηλικιών, στα οποία συμπεριφέρονται σαδιστικά.

Να αναφέρουμε, τέλος, μια σημαντική διάσταση του θέματος που αφορά το ότι σε υποθέσεις παιδοφιλίας η χρήση σωματικής βίας δεν είναι ο κανόνας. Ωστόσο, η ψυχολογική και λεκτική βία είναι τόσο έντονες, ώστε το ψυχικό τραύμα των παιδιών θυμάτων είναι τεράστιο. Επομένως, για την επούλωση των πληγών στον ψυχισμό του παιδιού, είναι αναγκαία η έγκαιρη παρέμβαση του ειδικού και η στήριξη της οικογένειας.

Θα ήθελα, βέβαια, να τονίσω ότι οι εγκληματολογικές τυπολογίες, όπως οι παραπάνω, δεν είναι απόλυτες. Συνιστούν απλώς μια αφετηρία για τον ερευνητή, ώστε να εξαγάγει κάποια πρώτα συμπεράσματα που θα βοηθήσουν περαιτέρω την έρευνα. Σε καμία περίπτωση δεν ακολουθούνται κατά γράμμα και σαφώς κάθε υπόθεση έχει και τα δικά της χαρακτηριστικά που πρέπει να εξετάζονται. Συνοψίζοντας, η επίβλεψη και η επικοινωνία με τα παιδιά είναι εξαιρετικά σημαντικές και παρά τις υποχρεώσεις και τα εντατικά μας προγράμματα, γονείς και εκπαιδευτικοί έχουμε το χρέος να είμαστε ουσιαστικά δίπλα στα παιδιά μας.

Σημείωση: Οι πληροφορίες για τους τρεις τύπους των παιδόφιλων έχουν αντληθεί από το πολύτιμο υλικό που μου είχε στείλει ο Ομ.Καθηγητής Εγκληματολογίας, ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας, κ. Χρήστος Τσουραμάνης, από το προσωπικό του αρχείο και τον ευχαριστώ θερμά. Να σημειώσω, τέλος, ότι βάσει αυτού του υλικού είχα ετοιμάσει στις 14/9/2016 σχετικό θέμα στο προσωπικό μου ιστολόγιο. Η έρευνα θα συνεχιστεί στο postmodern τις επόμενες εβδομάδες.

Bio
Latest Posts

Αγγελική Καρδαρά

Η Αγγελική Καρδαρά είναι Εισηγήτρια-Συγγραφέας και Εκπαιδεύτρια στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (E-Learning) του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι Διδάκτωρ του Τμήματος Επικοινωνίας & ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος (με εξειδίκευση στη μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία) και Τακτική Επιστημονική Συνεργάτιδα Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.). Το θέμα της διδακτορικής διατριβής της, με Επιβλέποντα τον Καθηγητή Γιάννη Πανούση, αφορά τον ιδιαίτερο γλωσσικό κώδικα επικοινωνίας του έγκλειστου πληθυσμού. Από τον Φεβρουάριο του 2020 ανέλαβε και Επιστημονικά Υπεύθυνη του Crime & Media Lab του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος που αποτελεί Ομάδα Εργασίας για το Έγκλημα και την Απεικόνισή του στα ΜΜΕ. Έχει επάρκεια και άδεια διδασκαλίας τριών ξένων γλωσσών (αγγλικών, γαλλικών, ισπανικών). Εργάζεται στον συναρπαστικό χώρο της εκπαίδευσης, δίνει διαλέξεις και οργανώνει μαθήματα σεμιναριακού τύπου στο αντικείμενο εξειδίκευσής της «Έγκλημα & Media». Επίσης, είναι Επιστημονικά Υπεύθυνη ερευνών εγκληματολογικού, κοινωνικού και μιντιακού ενδιαφέροντος, αρθρογραφεί και συγγράφει. Έχει συγγράψει τα βιβλία: Τρομοκρατία και ΜΜΕ (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Όταν η ψυχή μιλάει (εκδόσεις Υδρόγειος), Φυλακή και Γλώσσα (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη (εκδόσεις Παπαζήση), Σκιαγράφηση του ψυχολογικού προφίλ των εγκληματιών που απασχόλησαν τα ελληνικά ΜΜΕ (1993-2018): Criminal Profiling and Media (εκδόσεις Παπαζήση). Οι «Νέοι Παγιδευμένοι στα Παιχνίδια της Βίας: Εγκλήματα με Δράστες και Θύματα Νέους» είναι το έκτο βιβλίο της και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση.