Παναγία των Παρισίων, το αριστούργημα της Γοτθικής Τέχνης

του Δημήτρη Καλαντζή.

Αυτό το απίστευτο κτίσμα μοιάζει να διαλαλεί τη δόξα των ουρανών… Τόσο διαφανής και άνετη είναι η διάταξη των πυλών και των παραθύρων της Παναγίας των Παρισίων, τόσο ανάλαφρο και γεμάτο χάρη το λιθόγλυπτο δικτύωμα του εξώστη, που ο παρατηρητής ξεχνά το βάρος του πέτρινου όγκου και όλο το κτήριο ανυψώνεται μπροστά του σαν ένας αντικατοπτρισμός… [1]

Στα τέλη του 11^ου αιώνα η ανάπτυξη του εμπορίου στην κεντρική Ευρώπη οδήγησε στην οικονομική ενίσχυση της μεσαίας τάξης. Ανερχόμενοι ισχυροί άνδρες εναγκαλίστηκαν με τη θρησκευτική ηγεσία και αναζήτησαν την έκφρασή τους στην πόλη μέσα από μνημειώδεις κατασκευές. Στα μέσα του 12^ου αιώνα παρουσιάζεται μία τομή στον τρόπο κατασκευής των ναών που αργότερα θα ονομαστεί «γοτθικός ρυθμός». Πρόκειται για ναούς τεραστίων διαστάσεων που θα μπορούσαν να στεγάσουν όλον τον πληθυσμό της πόλης, οι οποίοι συμβόλιζαν τη δύναμη της εκκλησίας μέσα στην αστική κοινωνία.

Οι γοτθικοί ναοί επιχειρούσαν να εκμηδενίσουν τα ανθρώπινα μέτρα και όρια, παραδίδοντας εντυπωσιακά κτίσματα, στα οποία οι όγκοι εξαϋλώνονταν και τα ύψη προκαλούσαν θαυμασμό.

Ένας πέτρινος σκελετός με μεγάλα ανοίγματα, τόξα που συγκρατούσαν την οροφή και μεγάλα παράθυρα που καλύπτονταν με χρωματιστά κομμάτια γυαλιού, ενωμένα με μολύβι (βιτρό), δημιουργούσαν την υπερβατική αίσθηση της θρησκευτικής τάξης των πραγμάτων.

Γήινος κόσμος, ουρανός και κόλαση. Ο ουρανός ήταν άφταστος. Η οροφή των ναών δεν γινόταν διακριτή από τους πιστούς. Το ύψος ήταν τεράστιο και το φως που έμπαινε από τα μεγάλα παράθυρα δημιουργούσε μία ακόμα πιο υποβλητική αίσθηση για το «Θείο» που βρίσκεται «κάπου εκεί ψηλά».

Η πολυχρωμία των βιτρό, σε συνδυασμό με τις λεπτές πέτρινες κολώνες και τις αναρίθμητες νευρώσεις δημιουργούσαν το αίσθημα της ανάτασης.

Η τάση όμως προς τον ουρανό και τα μεγάλα ύψη (30 μέτρα) απαιτούσαν πρωτότυπες αρχιτεκτονικές λύσεις και εδώ η γοτθική αρχιτεκτονική έδωσε μία εξαιρετική λύση: πλάγιες αντιρήδες (αντιτοιχίσματα), υποστυλώματα δηλαδή εξωτερικά από τον ναό που παρείχαν ένα ασφαλές σύστημα στατικής υποστήριξης του βασικού χώρου, αλλά λειτουργούσαν θαυμάσια και ως διακοσμητικά στοιχεία.

Ο καθεδρικός ναός των Παρισίων, η εκκλησία του επισκόπου (καθέδρα: επισκοπικός θρόνος) έδωσε τη γεύση στους πιστούς ενός διαφορετικού κόσμου.

Όσα είχαν ακούσει στους ύμνους για την «ουράνια Ιερουσαλήμ» με τις πύλες από μαργαριτάρια, τους δρόμους από καθαρό χρυσάφι και διάφανο γυαλί, ήταν τώρα μπροστά τους.

Οτιδήποτε γήινο, βαρύ και πληκτικό είχε καταργηθεί.

Στη θέση του υπήρχε μία δαντελένια μνημιακή κατασκευή, υπεράνθρωπης υλοποίησης που έκανε τους πιστούς να νιώθουν ότι έχουν φτάσει πλησιέστερα στο μυστήριο της ζωής που δεν περιορίζεται από τους νόμους της ύλης…

[1] Ε.Η.Gombrich, Το χρονικό της Τέχνης, ΜΙΕΤ, 1994.

Bio
Latest Posts

Δημήτρης Καλαντζής

Γεννήθηκε, μεγάλωσε και ζει στο κέντρο της Αθήνας. Σπούδασε δημοσιογραφία στο «Εργαστήρι» και Ελληνικό Πολιτισμό στο ΕΑΠ. Έχει δουλέψει σε εφημερίδες, ραδιοφωνικούς & τηλεοπτικούς σταθμούς και τώρα διερευνά τους κώδικες του διαδικτύου. Αγαπά τις ανθρώπινες ιστορίες και τις γάτες.