του Δημήτρη Καλαντζή.
Αι Αθήναι χθες εξεχύθησαν εις μίαν απέραντον και μαινομένην θάλασσαν εις το Πολύγωνον. Και από τα έγκατα αυτής, ως υπό σεισμού συγκλονισθείσης και διανοιχθείσης, ανεδύθη αίφνης και υψώθη όρος μέγα και τρομερόν: ο Όλυμπος ενός αναθέματος!
Βρισκόμαστε στο 1916 και η Ελλάδα είναι βαθιά διχασμένη για μία ακόμα φορά. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, επικεφαλής της κυβέρνησης «Εθνικής Άμυνας» από τη Θεσσαλονίκη, υποστηρίζει ότι η Ελλάδα πρέπει να ταχθεί με τις δυνάμεις της Entente Αντάντ (Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία), ενώ ο βασιλιάς Κωνσταντίνος από την Αθήνα, υποστήριζε την ουδετερότητα, που όμως τότε ωφελούσε την «Τριπλή Συμμαχία» (Γερμανία, Αυστροουγγαρία και Οθωμανική Αυτοκρατορία).
Η αποβίβαση γαλλικών δυνάμεων στην «ουδέτερη» Ελλάδα, προκειμένου να επιτάξουν τυχόν οπλισμό για τις ανάγκες τους, και οι βομβαρδισμοί γύρω από τα Ανάκτορα και το Στάδιο, προκαλούν μία μεγάλη έκρηξη οργής από τους αντιβενιζελικούς, που θεωρούν τον Βενιζέλο υπεύθυνο για τις εχθρικές ενέργειες των «φίλων του».
Την οργή κατευθύνουν φιλοβασιλικές δυνάμεις και οι μητροπολίτες της λεγόμενης Παλαιάς Ελλάδας (περιοχές που είχαν ελευθερωθεί προ του 1912 σε αντίθεση με τους μητροπολίτες των «Νέων Χωρών» που τάσσονταν στο πλευρό του Βενιζέλου).
Την 12η Δεκεμβρίου 1916 καταχωρείται η εξής αναγγελία στις εφημερίδες:
«Η εντολοδόχος επιτροπή του Πανελλήνιου Συνδέσμου Συντεχνιών καλεί σύμπαντα τον ελληνικό λαόν, όπως σήμερον 12η Δεκεμβρίου και ώρα 3 μ.μ, προσέλθη εις το Πεδίον του Άρεως και αναθεματίσει τον τρισκατάρατον προδότην Βενιζέλο. Όλοι ανεξαιρέτως, νέοι, γέροντες, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, ρίψατε ανά έναν λίθον αναθέματος κατά του μισαρού προδότου και δολοφόνου της Πατρίδος και του Βασιλέως ημών».
Η πρόσκληση βρίσκει τεράστια απήχηση με την Ιερά Σύνοδο δια του Μητροπολίτη Αθηνών Αρσενίου, να πρωτοστατεί στην εκδήλωση οργής και μίσους. 100.000 ή κατά άλλους 150.000 Αθηναίοι σπεύδουν από κάθε σημείο για να ρίξουν την πέτρα τους στο Πεδίον του Άρεως, που τότε ήταν ένας αδιαμόρφωτος χώρος για τις ανάγκες της Ιππευτικής Σχολής. Τα μαρμαράδικα της Λεωφόρου Αλεξάνδρας δίνουν την «πρώτη ύλη» για να στηθεί γρήγορα ένας μεγάλος όγκος από πέτρες πίσω από το σημείο που πολλά χρόνια αργότερα θα γίνει το μνημείο με την Αθηνά.
Την κατάρα αποδίδει πρώτος ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, Θεόκλητος:
«Κατά Ελευθερίου Βενιζέλου, φυλακίσαντος αρχιερείς και επιβουλευθέντος την βασιλείαν και την πατρίδαν, ανάθεμα έστω».
Κύμα τρομοκρατίας κατά των βενιζελικών ξεσπά στην Αθήνα. Η επιτροπή που ανέλαβε αργότερα να ερευνήσει τις καταγγελίες, επιβεβαίωσε 35 φόνους, 922 παράνομες φυλακίσεις και 503 περιπτώσεις λεηλασίας.
Η Ελλάδα ζει σε καθεστώς εμφύλιας σύρραξης μέχρι τον Ιούνιο του 1917, όταν η Αντάτ αναγκάζει σε παραίτηση τον βασιλιά Κωνσταντίνο και ο Βενιζέλος επιστρέφει νικητής στην Αθήνα και βάζει την Ελλάδα στον πόλεμο στην πλευρά της Αντάντ. Ζητά όμως, οι πέτρες του αναθέματος να παραμείνουν στο ίδιο σημείο. Όπως έγραψε η Πηνελόπη Δέλτα, ήθελε να μείνουν, όχι ως μνημείο του καταντήματος των αντιπάλων του, αλλά για «να ξέρει και να θυμάται ο κοσμάκης πως είμαι αναθεματισμένος και όμως η νίκη θα είναι δική μας»…
Η ειρωνεία της Ιστορίας είναι ότι οι πέτρες, που είχαν την κατάρα της Ιεράς Συνόδου το 1916, έγιναν οικοδομικά υλικά για την ανέγερση του μεγάλου Ιερού Ναού Αγίου Ελευθερίου στου Γκύζη, ο οποίος και θεμελιώθηκε από τον ίδιο τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Δημήτρης Καλαντζής
