Ανθρωποκτονία ανηλίκου με πρόθεση και περιύβριση νεκρού

της Αγγελικής Καρδαρά.

Ανθρωποκτονία με πρόθεση και περιύβριση νεκρού είναι οι κατηγορίες που βαρύνουν τον άντρα, ο οποίος ομολόγησε ότι στραγγάλισε το 6χρονο αγγελούδι του και στη συνέχεια φέρεται να πέταξε το άψυχο κορμάκι σε κάδο σκουπιδιών….

Δυστυχώς, όσο ο κοινωνικός και οικογενειακός ιστός θα δέχονται σοβαρούς τριγμούς, όπως συμβαίνει σήμερα, τέτοιου είδους ειδεχθή εγκλήματα που δεν τα χωρά ο ανθρώπινος νους, θα εξακολουθούν να συμβαίνουν.

Δολοφονίες παιδιών από τους ίδιους τους γονείς τους συνέβαιναν από την αρχαιότητα, ωστόσο στην Ελλάδα που μαστίζεται από την κρίση πρέπει να αντιμετωπίσουμε με μεγαλύτερη υπευθυνότητα τις δραματικές αλλαγές που υφίσταται η οικογένεια και η κοινωνία γενικότερα. Γι’ αυτό είναι απολύτως αναγκαίο να προβληματιστούμε έγκαιρα και να δούμε μέσα από έναν ορθολογικό σχεδιασμό τι μπορούμε να κάνουμε τόσο ως οργανωμένη Πολιτεία μέσω της αντεγκληματικής πολιτικής, όσο και ως ενεργά μέλη αυτής της κοινωνίας που ερχόμαστε αντιμέτωποι με τέτοιου είδους καταστάσεις, γιατί εξακολουθώ να πιστεύω και να τονίζω ότι κανείς δεν ξυπνά ένα πρωί και δολοφονεί με τόσο ειδεχθή τρόπο το ίδιο του το παιδί, αλλά σε τέτοιες ακραίες υποθέσεις τα σημάδια μιας «αποκλίνουσας» συμπεριφοράς υπάρχουν. Δεν αναφέρομαι κατ’ ανάγκην σε ψυχιατρικές συμπεριφορές, ούτε είμαι ειδική να μιλήσω για τέτοια ζητήματα, αλλά για «σημάδια» ότι το άτομο υιοθετεί (πολλές φορές έχοντας πλήρη καταλογισμό-συνείδηση δηλαδή των πράξεων του) ακραίες απόψεις και συμπεριφορές που δύναται να οδηγήσουν σε βίαια ξεσπάσματα, ακόμα και στο έγκλημα.

Ανθρωποκτονία ανηλίκου με πρόθεση-Παιδοκτονία: οι διαφοροποιήσεις ως προς την ποινική μεταχείριση των δύο εγκλημάτων

Κατ’ αρχάς, για την συγκεκριμένη υπόθεση να αναφέρω ότι το έγκλημα της παιδοκτονίας, σύμφωνα με το άρθρο 303 του Ποινικού Κώδικα, αφορά τη μητέρα (και μόνο τη μητέρα) που με πρόθεση σκότωσε το παιδί της κατά τον τοκετό ή μετά τον τοκετό, αλλά ενώ εξακολουθούσε ακόμη η διατάραξή της από τον τοκετό. Το έγκλημα της παιδοκτονίας τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών. Οπότε, διαπιστώνουμε ότι πολύ διαφορετική ποινική μεταχείριση δύναται να έχει μια γυναίκα-παιδοκτόνος από έναν άντρα που κατηγορείται για ανθρωποκτονία από πρόθεση του ανήλικου τέκνου του, ο οποίος μπορεί να τιμωρηθεί ακόμα και με ισόβια κάθειρξη.

Filicide: κίνητρα εγκληματικής δράσης και προφίλ δραστών

Ο όρος που χρησιμοποιείται στη διεθνή βιβλιογραφία για να περιγράψει τη δολοφονία του παιδιού -γιου ή κόρης- από το γονέα του είναι «filicide». Υπάρχει και ο όρος «infanticide» που αφορά τη βρεφοκτονία-τη δολοφονία του μωρού κάτω του ενός έτους. Χρησιμοποιείται, τέλος, ο όρος «neonaticide»για τη δολοφονία του νεογέννητου. Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία για τα κίνητρα εγκληματικής δράσης και το ψυχο-εγκληματικό προφίλ των δραστών τόσο αποτρόπαιων εγκλημάτων, όπως έχουν καταγραφεί από την έρευνα διεθνώς.

Η πιο γνωστή κατηγοριοποίηση των λόγων που δύναται να οδηγήσουν ένα γονέα στη δολοφονία του παιδιού ή παιδιών του, που αποτελεί πεδίο αναφοράς και σήμερα, είναι η κατηγοριοποίηση που πρότεινε το 1970 ο καταξιωμένος Καθηγητής Ψυχιατρικής PhilipResnick. Ειδικότερα, βάσει την τυπολογίας που προτείνει, εντοπίζονται πέντε βασικά κίνητρα εγκληματικής δράσης, τα οποία συνοψίζονται στα εξής:
«Αλτρουιστική ανθρωποκτονία»/Αltruistic filicide: ο γονιός δολοφονεί το παιδί του, γιατί έχει την πεποίθηση το έγκλημά του είναι προς το συμφέρον του ίδιου του παιδιού. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, καταγράφονται δύο στάσεις του γονιού-ανθρωποκτόνου:

Α. Θεωρεί ότι ο κόσμος είναι πολύ σκληρός για να αφήσει το παιδί του, όταν αυτός πεθάνει. Επομένως, με το έγκλημα που διαπράττει εις βάρος του παιδιού, θεωρεί ότι το «γλιτώνει» από τη ματαιότητα αυτού του κόσμου, ιδίως όταν και ο ίδιος ο γονιός είναι μεγάλος σε ηλικία ή αντιμετωπίζει κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας και φοβάται ότι το παιδί θα μείνει μόνο του και απροστάτευτο μετά το θάνατό του.
Β. Με την πράξη του αυτή ο γονιός θέλει να «απαλλάξει» το παιδί του από κάποια σοβαρή ασθένεια από την οποία αυτό υποφέρει, από κάποια ψυχική νόσο ή αναπηρία. Να αναφέρω βέβαια στο σημείο αυτό ότι πολλές φορές ο γονιός διογκώνει το πρόβλημα στο μυαλό του και ενώ το παιδί αντιμετωπίζει μια κατάσταση που δεν είναι τόσο σοβαρή ή μπορεί με την κατάλληλη αγωγή και θεραπεία να καταπολεμηθεί ή να περιοριστεί το πρόβλημα, ο γονιός βλέπει τα πράγματα μέσα από έναν «παραμορφωτικό φακό» και οδηγείται στο έγκλημα. Στην υπόθεση που αναλύουμε εδώ, το κοριτσάκι έπασχε από κινητικά προβλήματα, οπότε οι ειδικοί πλέον θα διερευνήσουν εάν αυτό το γεγονός επέδρασσε στην ψυχοσύνθεση του πατέρα.

«Ψυχωτική ανθρωποκτονία»/Αcutely psychotic filicide: Η ψύχωση του γονέα δύναται να οδηγηθεί σε αυτό το ειδεχθές έγκλημα, χωρίς να συντρέχουν άλλοι λόγοι. Μάλιστα, να τονίσω στο σημείο αυτό, ότι η έρευνα δίνει έμφαση σε τέτοιου είδους ψυχωτικές συμπεριφορές, τις οποίες ασφαλώς οι ειδικοί επιστήμονες -ψυχίατροι και ψυχολόγοι- θα αναλύσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια.

«Ανεπιθύμητο παιδί»/ Unwanted child: Ένα παιδί που δεν είναι επιθυμητό από την οικογένειά του, όσο τραγική κι αν είναι αυτή η διαπίστωση. Το παιδί σε αυτές τις περιπτώσεις εκλαμβάνεται ως «εμπόδιο», επομένως ο γονιός θέλει να «απαλλαγεί» από αυτό. Σε αυτές τις περιπτώσεις εντάσσεται και η προσπάθεια γονέων να επωφεληθούν από το θάνατο του παιδιού τους με κάποιον τρόπο, όπως να έχουν οικονομικό όφελος από ασφάλεια ζωής για παράδειγμα, ή άλλου είδους ωφέλεια, όπως να κάνουν άλλο γάμο κλπ. Υπόθεση Πολύζου, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε στο σημείο αυτό, η οποία αποτέλεσε και αντικείμενο διερεύνησής μας εδώ https://www.postmodern.gr/mitera-skotoni-ton-gio-tis-gia-ikonomiko-ofelos-case-study-dolofonia-polyzou/

«Ανθρωποκτονία ως αποτέλεσμα ατυχήματος»/ Αccidental filicide:Εδώ εννοούμε ότι ο θάνατος του παιδιού είναι αποτέλεσμα της άγριας κακοποίησης του παιδιού από το γονέα του. Εδώ εντάσσεται και το σπάνιο σύνδρομο Munchausensyndromebyproxy, όπου ο γονιός -συνήθως η μητέρα- φαντάζεται ασθένειες του παιδιού και φτάνει στο σημείο ακόμα και να προκαλέσει ασθένειες, δίνοντας του για παράδειγμα περιορισμένη τροφή προκειμένου να αδυνατίσει ή ρίχνοντας αίμα στα ούρα του, προσπαθώντας να πείσει τους γιατρούς ότι το παιδί πάσχει από κάποιο σοβαρό νόσημα.
«Εκδικητικότητα που οδηγεί στην ανθρωποκτονία του παιδιού»/ Spouse revenge filicide: Ο γονιός, συνήθως ο πατέρας, εκδικείται τη σύζυγό του, επειδή τον έχει εγκαταλείψει ή έχει βρει άλλο σύντροφο κλπ. Ο σύζυγος θέλει να εκδικηθεί τη γυναίκα στερώντας της ό,τι πιο πολύτιμο έχει στον κόσμο -δηλαδή τα παιδιά της- και γι’ αυτό πολλές φορές αφήνει και σημείωμα, όπου αναφέρεται απαξιωτικά στη σύζυγο και την ρωτάει «αν είναι χαρούμενη με όσα κατάφερε»… Πολύκροτη υπόθεση Ασπασίας στο Άργος (2013), όπου ο πατέρας εκδικείται την εν διαστάσει σύζυγο επιχειρώντας να δολοφονήσει την κόρη τους και στη συνέχεια αυτοκτονεί, όπως συχνά παρατηρείται σε ανάλογες υποθέσεις.
Μέθοδος εγκληματικής δράσης

Η μέθοδος συνήθως είναι ειδεχθής. Εξαρτάται, βέβαια, και από την ηλικία του παιδιού, καθώς είναι διαφορετική η αντίσταση του παιδιού σε διαφορετικές ηλικίες. Για παράδειγμα σε μικρότερες ηλικίες προτιμάται ο πνιγμός, ενώ σε μεγαλύτερες -όπου το παιδί δύναται να αντιδράσει- μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως όργανο του εγκλήματος όπλο ή μαχαίρι. Στην υπόθεση που εξετάζουμε, ο 61χρονος πατέρας φέρεται να επιδεικνύει μια συναισθηματική απάθεια προς το παιδί, το οποίο σύμφωνα με την ομολογία του, αφού στραγγαλίζει, αποφασίζει να «ξεφορτωθεί» πετώντας το κορμάκι του στα σκουπίδια.

Τελικές διαπιστώσεις

Πέρα από τη συγκεκριμένη υπόθεση που εξετάζουμε και την οποία με μεγάλη προσοχή θα παρακολουθήσουμε, είναι σαφές ότι στο πλαίσιο της ελληνικής κοινωνίας, η οικογένεια ανέκαθεν αποτελούσε τον πυρήνα της και οι οικογενειακοί δεσμοί ήταν πολύ ισχυροί. Ωστόσο, σε μια εποχή κρίσης οικονομικής και αξιακής, όπου το έγκλημα σκληραίνει, η οικογένεια κλυδωνίζεται. Αυτό σημαίνει ότι η αντεγκληματική πολιτική πρέπει να λάβει σοβαρά υπ’ όψιν αυτές τις δραματικές αλλαγές και να θέσει συγκεκριμένους στόχους, ώστε οικογένειες που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα να τεθούν υπό κοινωνική μέριμνα. Παράλληλα, όλοι μας, ως ενεργά μέλη αυτής της κοινωνίας, έχουμε το δικό μας μερίδιο ευθύνης και πρέπει να αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες των παιδιών, τις ιδιαιτερότητες οικογενειών και με ευαισθησία να σκύψουμε στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν.

Τέλος, θα ήθελα να αναδείξω το σημαίνοντα ρόλο κοινωνικών μηνυμάτων που τα media πρέπει να μεταφέρουν σε όλη την ελληνική κοινωνία κατά της ενδοοικογενειακής βίας, σε όλες τις μορφές και τις εκφάνσεις της, γιατί σχεδόν σε όλες τις υποθέσεις με ανάλογα χαρακτηριστικά διαπιστώνονται «ένοχες σιωπές». Πρέπει όλες οι οικογένειες, κυρίως οι πιο «ευάλωτες», δηλαδή οι οικονομικά και κοινωνικά ασθενέστερες οικογένειες, να ενημερωθούν σχετικά με κέντρα, δομές, τηλέφωνα επικοινωνίας, ώστε να μπορούν είτε οι ανήλικοι που βιώνουν βία, είτε ενήλικοι που θέλουν να καταγγείλουν ακρότητες, να απευθυνθούν και να ζητήσουν βοήθεια.

Η δημοσιογραφική έρευνα πρέπει, πέρα από το ειδεχθές της υπόθεσης που έχει ήδη αναδείξει (και καλώς έχει αναδείξει) να προχωρήσει τώρα ένα βήμα παρακάτω και να ρίξει φως σε άλλες πτυχές της υπόθεσης, όπως το προφίλ του καθ’ ομολογίαν δράστη και τα κίνητρα εγκληματικής δράσης. Με αυτό τον τρόπο θα εξαχθούν συμπεράσματα και θα απαντηθούν θεμελιώδη ερωτήματα, με κυριότερο «αν τέτοιες μορφές εγκληματικότητας μπορεί να προληφθούν», γιατί έστω και ένα παιδί να προστατευθεί είναι εξαιρετικά σημαντικό. Επίσης, να «ανοίξουν στόματα» και να προστατευθούν οικογένειες με εντός ή εκτός εισαγωγικών ιδιαιτερότητες. Συμπερασματικά, το μήνυμα που θα ήθελα με το σημερινό μου κείμενο να περάσω είναι ότι όλα ξεκινούν με ένα βήμα και το πρώτο βήμα είναι, συνεπώς, σημαντικό να γίνει, ώστε να σπάσουν οι σιωπές σε μια «ενοχική» κοινωνία….

Όσον αφορά την συγκεκριμένη τραγική υπόθεση, τα λόγια δεν αρκούν να περιγράψουν το συναίσθημα για την απώλεια ενός αγγελουδιού….

ΠΗΓΗ

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2922347/

Bio
Latest Posts

Αγγελική Καρδαρά

Η Αγγελική Καρδαρά είναι Εισηγήτρια-Συγγραφέας και Εκπαιδεύτρια στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (E-Learning) του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι Διδάκτωρ του Τμήματος Επικοινωνίας & ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος (με εξειδίκευση στη μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία) και Τακτική Επιστημονική Συνεργάτιδα Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.). Το θέμα της διδακτορικής διατριβής της, με Επιβλέποντα τον Καθηγητή Γιάννη Πανούση, αφορά τον ιδιαίτερο γλωσσικό κώδικα επικοινωνίας του έγκλειστου πληθυσμού. Από τον Φεβρουάριο του 2020 ανέλαβε και Επιστημονικά Υπεύθυνη του Crime & Media Lab του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος που αποτελεί Ομάδα Εργασίας για το Έγκλημα και την Απεικόνισή του στα ΜΜΕ. Έχει επάρκεια και άδεια διδασκαλίας τριών ξένων γλωσσών (αγγλικών, γαλλικών, ισπανικών). Εργάζεται στον συναρπαστικό χώρο της εκπαίδευσης, δίνει διαλέξεις και οργανώνει μαθήματα σεμιναριακού τύπου στο αντικείμενο εξειδίκευσής της «Έγκλημα & Media». Επίσης, είναι Επιστημονικά Υπεύθυνη ερευνών εγκληματολογικού, κοινωνικού και μιντιακού ενδιαφέροντος, αρθρογραφεί και συγγράφει. Έχει συγγράψει τα βιβλία: Τρομοκρατία και ΜΜΕ (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Όταν η ψυχή μιλάει (εκδόσεις Υδρόγειος), Φυλακή και Γλώσσα (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη (εκδόσεις Παπαζήση), Σκιαγράφηση του ψυχολογικού προφίλ των εγκληματιών που απασχόλησαν τα ελληνικά ΜΜΕ (1993-2018): Criminal Profiling and Media (εκδόσεις Παπαζήση). Οι «Νέοι Παγιδευμένοι στα Παιχνίδια της Βίας: Εγκλήματα με Δράστες και Θύματα Νέους» είναι το έκτο βιβλίο της και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση.